ความเหลื่อมล้ำทางการศึกษาไทย: สาเหตุและผลกระทบต่อสังคม

“การศึกษา” เป็นรากฐานสำคัญของการพัฒนาประเทศ แต่ในประเทศไทย ความเหลื่อมล้ำทางการศึกษาฝังรากลึก ตั้งแต่การจัดการทรัพยากร คุณภาพการสอน ไปจนถึงโอกาสในการเข้าถึงการศึกษา ซึ่งส่งผลกระทบต่อชีวิตของเด็กและเยาวชนไทย รวมถึงอนาคตของประเทศในระยะยาว

ทีช ฟอร์ ไทยแลนด์ จึงเชื่อว่า "การเปลี่ยนแปลงที่แท้จริง" เริ่มจากการพัฒนา “เครือข่ายผู้นำ” ที่พร้อมผลักดันโอกาสทางการศึกษาที่เสมอภาคสำหรับเด็กไทย เพราะ “การศึกษา” ไม่ใช่เรื่องของคนเพียงกลุ่มเดียว แต่ต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วนในสังคมเพื่อพัฒนาไปพร้อมกัน

เพื่อให้เข้าใจปัญหาความเหลื่อมล้ำทางการศึกษาอย่างลึกซึ้ง จึงต้องเริ่มจากการมองสถานการณ์ปัจจุบัน เพื่อวิเคราะห์สาเหตุและหาทางออกที่เป็นรูปธรรม

ความเหลื่อมล้ำทางการศึกษาไทยในปัจจุบัน

- นักเรียนจากครอบครัวที่มีรายได้ต่ำสุด 20% มีโอกาสเข้าถึงการศึกษาระดับอุดมศึกษาเพียง 5% เท่านั้น [กสศ., 2023]

- ไทยมีโรงเรียนขนาดเล็ก 12,000 แห่งที่ครูไม่ครบชั้น พร้อมทั้งมีเด็กชั้นประถมประมาณ 1.4 แสนคนที่อ่านหนังสือไม่ออก [Workpoint Today]

เมื่อเปรียบเทียบกับประเทศเพื่อนบ้านในภูมิภาคอาเซียน ประเทศไทยมีคะแนน PISA (Programme for International Student Assessment) ต่ำกว่าสิงคโปร์และเวียดนาม ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงความแตกต่างของคุณภาพการศึกษาอย่างมีนัยสำคัญ

สาเหตุ

ความยากจนยังคงเป็นอุปสรรคสำคัญ โดยครัวเรือนไทยที่ยากจนต้องใช้รายได้ถึง 20% เพื่อการศึกษาบุตรหลาน ที่มีค่าใช้จ่ายแฝงต่างๆ ด้วย เด็กจากครอบครัวยากจน มากกว่า 300,000 คน ยังต้องทำงานและเรียนไปพร้อมกัน ส่งผลให้ขาดเรียนหรือหลุดจากระบบ นอกจากนี้ แม้งบประมาณการศึกษาของไทยจะสูงถึง 20% ของงบประมาณแผ่นดิน แต่การการะจายทรัพยากรก็ไม่สอดคล้องกับความต้องการจริงในพื้นที่ คุณภาพการสอนก็แตกต่างกันอย่างมาก โดยโรงเรียนขนาดเล็กกว่า 10,000 แห่งขาดครูครบชั้นเรียน และครูวิชาหลัก (วิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ ภาษาอังกฤษ)

ผลกระทบ

การขาดการศึกษาที่มีคุณภาพ ส่งผลให้นักเรียนขาดทักษะสำคัญสำหรับศตวรรษที่ 21 เช่น การคิดวิเคราะห์ การแก้ปัญหา และการสื่อสารภาษาอังกฤษ จึงมักมีรายได้เฉลี่ยต่ำกว่าผู้จบการศึกษาระดับสูงถึง 2.5 เท่า เมื่อเข้าสู่ตลาดแรงงาน  และเมื่อเติบโตเป็นผู้ใหญ่ก็ยังอยู่ในภาวะความจนเดิม และไม่สามารถสนับสนุนการศึกษาให้บุตรหลานได้  

ในระระยาว ไทยจึงสูญเสียทรัพยากรมนุษย์ที่มีศักยภาพและความสามารถในการแข่งขันลดลง โดยธนาคารโลกระบุว่า “ความเหลื่อมล้ำทางการศึกษา” ทำให้ประเทศไทยสูญเสียโอกาสในการเติบโตทางเศรษฐกิจกว่า 80,000 ล้านบาทต่อปี

บทบาทของ ทีช ฟอร์ ไทยแลนด์ 

ทีช ฟอร์ ไทยแลนด์ เป็นมูลนิธิที่มุ่งมั่นในการสร้างความเสมอภาคทางการศึกษาให้กับเด็กๆ ในประเทศไทย โดยเริ่มจากการสร้างการเปลี่ยนแปลงไปทีละห้องเรียน เราร่วมมือกับชุมชนเพื่อสร้าง “เครือข่ายผู้นำ” ผ่าน “โครงการผู้นำการเปลี่ยนแปลง”

“โครงการผู้นำการเปลี่ยนแปลง”

ทีช ฟอร์ ไทยแลนด์ สรรหา พัฒนา และเปิดโอกาสให้ผู้เข้าร่วมโครงการฯ ได้เข้าไปสอนในโรงเรียนที่มีบริบทท้าทาย เป็นระยะเวลา 2 ปีกว่า 12 ปีที่ผ่านมา มูลนิธิฯ มีครูผู้นำการเปลี่ยนแปลง 579 คน ใน 110 โรงเรียน ใน 21 จังหวัดทั่วประเทศ ไปถึงนักเรียน 161,252 คน 

ปัจจุบัน มูลนิธิฯ มีครูผู้นำฯ ที่กำลังปฏิบัติหน้าที่ 176 คน ใน 60 โรงเรียนเครือข่ายใน 5 ภูมิภาค พร้อมด้วยศิษย์เก่าฯ กว่า 300 คนที่ทำงานในหลากหลายบทบาทเพื่อขับเคลื่อนผลกระทบเชิงบวกในสังคม

โอกาสเดียวที่จะเปลี่ยนชีวิตคุณและเด็กนับร้อย

วิกฤตการศึกษาไทยกำลังส่งผลกระทบต่ออนาคตของเด็กและเยาวชนไทยนับล้านคน และการพัฒนาประเทศในระยะยาว การแก้ไขปัญหานี้ไม่สามารถรอช้าได้อีกต่อไป และต้องการการมีส่วนร่วมจากทุกคนในสังคม

โครงการครูผู้นำการเปลี่ยนแปลงของ ทีช ฟอร์ ไทยแลนด์ ไม่เพียงแต่เป็นโอกาสในการพัฒนาตนเองอย่างก้าวกระโดด แต่ยังเป็นการสร้างผลกระทบเชิงบวกต่อชีวิตของเด็กนักเรียนอีกนับร้อยคน

พัฒนาตนเองและการศึกษาไปพร้อมกัน

“ครูผู้นำการเปลี่ยนแปลง” ไม่ใช่เพียงสอนในห้องเรียน แต่เป็นการพัฒนา “ทักษะของผู้นำ” ที่ใช้ได้ในทุกวงการ ไม่ว่าจะเป็นการบริหารจัดการ การสื่อสาร การแก้ปัญหา และการทำงานร่วมกับผู้อื่น

หลังจากจบโครงการฯ ศิษย์เก่าฯ มีเส้นทางอาชีพที่หลากหลาย ทั้งวงการการศึกษา ภาคธุรกิจ หรือการเป็นผู้ประกอบการทางสังคม โดยตลอดระยะเวลา 2 ปีในโครงการฯ  คุณจะได้รับการพัฒนาทักษะและเครือข่ายที่จะเป็นประโยชน์ต่อการทำงานในอนาคต

คุณพร้อมที่จะเป็นส่วนหนึ่งของการเปลี่ยนแปลงหรือยัง?

เพราะการศึกษาคุณภาพไม่ใช่ “โชค” แต่เป็น “สิทธิ” ของเด็กทุกคน

หากคุณเป็นคนรุ่นใหม่ที่มุ่งมั่นที่จะสร้างการเปลี่ยนแปลง มีความเป็นผู้นำ และต้องการทำงานที่มีความหมาย โครงการครูผู้นำการเปลี่ยนแปลงคือโอกาสที่คุณไม่ควรพลาด สมัครเลย

‍